Хатеп

Ҳәзирги "Хатеп" ДФХ жайласқан орын (бурынғы Өзбекстанға белгили мал семиртиўге арналған "Хатеп" совхозы) "Әмиўдәрья" аўыллық пуқаралар жыйыны аймағына қарайды.

Хожелиниң батыс тусында Хатеп деп аталған ески жаптың үлкен аңғары жатыр. Ол бурынлары Қаракөл, Қаратерен көллерине қуйып турған ири өзек болған. Бирақ, сонғы жылларда Хатептиң суўының жайылмалары егислик жерлерди өзлестириўге әдеўир кесент берген. Соның ушын 1937-жылы Хатеп Әмиўдәрьяның тусынан байланып, буннан кейин бурын көл асты болған Шоманай, Гөне Үргениш жерлери өзлестириле баслайды.

Хатеп сөзиниң сыртқы түрине қарағанымызда хәзирги тилге түсиниксиздей сезиледи. Анығында бул араб| сөзи болып, оның мәниси араб тилиндеги "хотф", "хатиб" сөзлериниң инфинитив тийкарына бир қанша уқсас келеди. Бул сөзлердиң мәниси бизиң тилимизде бурқасынлаў, мәўжириў уқсаган сөзлерди аңлатады. Усыған қарағанда, Хатеп бурынлары мәўжирип, бурқасынлап аққан дәрья болған болыўы мүмкин. Халық аўзында "кәтептеги нарым едиң" деген де соз бар. Бурын кәрўанбасылар усылай деп түйени атайтуғын болған, ол саўдагерлердин кәрўанындағы күшли, айбатлы жолбаслаўшы нар болады. Усы пикирлерди жуўмақластырып айтқанда, Хатеп сөзиниң мәниси дәслепки айтылған түсиникке әдеўир жақынласады хәм бул сөздиң бурын араб тилиниң тәсири арқалы бизиң тилимизге сиңисе баслағанлығынан дерек береди. (Қ.Әбдимуратов, "Неге усылай аталған?". (Қарақалпақстан топономикасының тарийхынан) I "Қарақалпақстан" баспасы 1965-ж. 31-32-6.)